Projekt „Prowadzenie działań informacyjno-edukacyjnych związanych z gospodarką odpadami na terenie Aglomeracji Opolskiej”
Odpady i powodowane przez nie zagrożenia są bardzo poważnym problemem, z którego dopiero zaczynamy sobie zdawać sprawę. Obszar gospodarowania odpadami był w Polsce przez wiele lat marginalizowany i dopiero od niedawna, za sprawą polityki unijnej zaczął być szerzej dyskutowany. U podnóża przyczyn problemów z odpadami leży nieracjonalna gospodarka zasobami, która bez przeprowadzenia odpowiednich działań edukacyjnych się nie zmieni.
Zgodnie z danymi publikowanymi przez Główny Urząd Statystyczny[1] w Polsce stale wzrasta liczba wytwarzanych odpadów komunalnych. Piętrzące się góry odpadów i trudność związana z ich składowaniem, to jeden z najważniejszych problemów środowiskowych nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie. Tylko w naszym kraju, wytwarza się około 120 milionów ton odpadów rocznie, z czego zdecydowana większość pochodzi z gospodarstw domowych. Badania pokazują, że każdy Polak wytwarza około 312 kg odpadów komunalnych rocznie. Niestety tylko niespełna 27 % z odpadów odebranych od mieszkańców zostało zebrane lub odebrane selektywnie. To stawia nas na szarym końcu wśród europejskich nacji.
Źródło: Infrastruktura komunalna w 2017r., GUS,
Krajowy plan gospodarki odpadami, w którym uwzględnia się przejście na model gospodarki o obiegu zamkniętym, wskazuje, że do 2030 roku recykling odpadów komunalnych powinien wynieść 65 %, natomiast odpadów opakowaniowych do 75 %. Powinna także nastąpić redukcja składowania odpadów na składowiskach w 2030 roku do maksymalnie 10 %.
CO MOŻEMY ZROBIĆ W MIEJSCU ZAMIESZKANIA, ABY DBAĆ O OTACZAJĄCE NAS ŚRODOWISKO?
Jak możesz unikać powstawania odpadów?
• zabieraj ze sobą na zakupy torby wielokrotnego użytku. Bawełniane torby są nie tylko bardziej ekologiczne i pojemniejsze od siatek foliowych, ale także wygodniejsze w użyciu za sprawą długich uchwytów, które można zawiesić na ramieniu;
• unikaj używania produktów jednorazowych, np. ręczników papierowych, maszynek do golenia, folii śniadaniowej i aluminiowej, papierowych i plastikowych talerzy i sztućców, dezodorantów i kosmetyków w aerozolach
• jeśli to możliwe, staraj się używać produktów wielokrotnego użytku (np. zamiast woreczków śniadaniowych – plastikowy pojemnik, zamiast reklamówek – torba płócienna, zamiast baterii – akumulatorki wielokrotnego ładowania, przybory do pisania z wymiennymi wkładami)
• kupuj produkty pochodzące z recyklingu, jak np. zeszyty czy papier toaletowy. W zdecydowanej większości przypadków nie są one gorszej jakości od innych produktów z tej samej kategorii, a zazwyczaj ich cena jest niższa;
• unikaj kupowania produktów w zbędnych opakowaniach, stanowiących jedynie efektowny wygląd produktu
• sprawdzaj, jakich używasz środków czystości. Jeżeli zawierają one toksyczne składniki, to koniecznie wymieńmy je na takie produkty, które będą łagodniejsze dla środowiska;
• kupuj produkty w koncentratach i uzupełniaj wielokrotnie to samo opakowanie
• kupuj produkty w dużych opakowaniach – zaoszczędzisz i zredukujesz ilość odpadów
• kupuj produkty w opakowaniach zwrotnych
• niepotrzebne meble oddaj znajomym lub organizacjom charytatywnym
• naprawiaj sprzęt elektroniczny lub AGD zamiast go wyrzucać. Często zdarza się, że daną usterkę można wyeliminować i nie ma potrzeby, aby kupować nowy telewizor lub zmywarkę.
• zużyty sprzęt AGD i RTV lepiej oddaj do serwisu lub sklepu, gdzie części zostaną wykorzystane lub odpowiednio unieszkodliwione
• kupuj używane podręczniki i książki, w ten sposób oszczędzasz i pomagasz ratować drzewa
• wybieraj produkty w opakowaniach szklanych zamiast plastikowych czy metalowych, do ich odzysku zużywane są znacznie mniejsze ilości energii
• kopiuj i drukuj dwustronnie
• nie wyrzucaj pustych tonerów – większość z nich nadaje się do ponownego napełnienia
• niepotrzebną odzież wrzuć do pojemnika na zbiórkę charytatywną,
• odzież zużytą możesz wykorzystać na ścierki co jakiś czas przeglądaj swoje ubrania. Rzeczy, których nie zakładaliśmy od kilku miesięcy, warto przekazać znajomym lub osobom potrzebującym. W ten sposób nie tylko zyskujemy miejsce w szafie na nowe ubrania, ale także pomagamy innym ludziom;
Zanim wrzucisz do pojemnika – przygotuj surowce, by można było je jak najlepiej ponownie wykorzystać!
• karton – spłaszczyć, można podrzeć na mniejsze kawałki
• puszki – opróżnić z zawartości i zgnieść
• kartony po napojach lub mleku – opróżnić z zawartości, spłaszczyć, nie jest konieczne zdejmowanie nakrętek
• szklane butelki i słoiki – zdjąć zakrętki i kapsle, opróżnić z zawartości, nie tłuc, nie ma potrzeby ściągać papierowych etykiet
• miękkie opakowania plastikowe – usunąć resztki jedzenia, jeśli jest to możliwe zgnieść w celu pomniejszenia objętości
• butelki plastikowe PET – opróżnić z zawartości, zgnieść, po zgnieceniu zakręcić
• butelki plastikowe po kosmetykach i chemii gospodarczej – zużyć zawartość do końca przez rozcieńczenie wodą, jeśli jest to możliwe zgnieść, po zgnieceniu zakręcić
KORZYŚCI PŁYNĄCE Z SEGREGACJI ODPADÓW
Właściwa gospodarka odpadami, w tym selekcja odpadów niesie za sobą wiele korzyści, których nie zawsze jesteśmy świadomi. Rozdzielając je w gospodarstwie domowym ograniczamy tony śmieci, które zanieczyszczają środowisko, a to z kolei powoduje, że minimalizujemy zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi. Innym dobrodziejstwem segregacji odpadów jest pozyskiwanie surowców wtórnych, co skutkuje mniejszym zużyciem zasobów naturalnych. Nie bez znaczenia jest fakt, że selektywna zbiórka odpadów jest tańsza. Segregacja śmieci zwiększa również naszą świadomość ekologiczną i odpowiedzialność za otoczenie, w którym na co dzień przebywamy. Działając systematycznie w ten sposób, wyrabiają się
w nas nawyki porządku i oszczędności, a żywotność środowiska wzrasta. A oszczędność jest wymierna ponieważ osoby segregujące odpady płacą niższe stawki za odbiór śmieci i oszczędzają od kilkudziesięciu do ponad 100 zł rocznie.
Poniżej przedstawiamy przykładowe dane liczbowe obrazujące korzyści płynące z segregacji odpadów:
Recykling papieru:
- ogranicza zużycie energii o 75%
- chroni 17 drzew przed wycięciem przy produkcji każdej tony
- ogranicza zużycie wody o ok. 60%
- zmniejsza liczbę odpadów
- ogranicza zanieczyszczenie powietrza o ok. 75%
- ponowne wprowadzenie do obiegu stosu gazet o wysokości 125 cm pozwala na uratowanie 6 metrowej sosny
- włókna celulozowe, z których wytwarza się papier mogą być 6-krotnie przetwarzane
Recykling szkła:
- ogranicza wydobycie surowców do produkcji szkła (piasku, wapienia, sody itp.),
a tym samym zmniejsza degradację środowiska,
- zmniejszenie zużycia wody zużywanej do produkcji o ok. 50%,
- oszczędza energię zużywaną w procesie produkcyjnym o ok. 30%,
- zmniejsza ilość odpadów produkcyjnych o 97%,
- zmniejsza zanieczyszczenie powietrza o 14-20%.
Tworzywa sztuczne:
W wyniku recyklingu tworzyw sztucznych otrzymuje się surowce wtórne używane, m. in. do produkcji: ram okiennych z PVC, worków na śmieci, elementów do budowy samochodów, folii, różnego typu pojemników (np. doniczek, kanistrów, wiader, butelek do chemii gospodarczej), mebli (w tym ogrodowych czy miejskich), ogrodzeń, słupów drogowych, zabawek, długopisów, nici, płyt termoizolacyjnych.
UWAGA!
Jeśli odpady nadające się do odzysku trafią na do komory składowania lub na dzikie wysypisko nie doczekamy się ich rozkładu, ponieważ trwa to zbyt długo:
Gumowa opona – 50-80 lat
Puszka aluminiowa – 50-200 lat
Torebki foliowe – nawet do 400 lat
Pieluszka niemowlęca – do 450 lat
Plastikowe opakowania – do 500 lat
Szklana butelka – 4000 lat
Z kolei przedmioty używane dosłownie przez kilka minut potrzebują lat, aby ulec degradacji:
Guma do żucia – 5 lat
Niedopałek papierosa – 1-10 lat
SEGREGACJA ODPADÓW
POJEMNIKI SEGREGACJA:
Problem generowania każdego dnia olbrzymiej ilości odpadów jest powszechnie znany. To kłopot całej współczesnej cywilizacji i naszego konsumpcyjnego stylu życia. Badania pokazują, że każdy Polak wytwarza około 312 kg odpadów komunalnych rocznie. Niestety tylko niespełna 27 % z odpadów odebranych od mieszkańców w 2017r. zostało zebrane lub odebrane selektywnie.
To w jaki sposób gromadzimy odpady w gospodarstwie domowym nie jest tak kluczowe, jak znajomość właściwej segregacji w przydomowych koszach. Bez względu czy w obrębie naszego domu znajdują się dwa, czy więcej koszy. Ważne, aby na tym etapie odpowiednio je rozdzielić. I tu przyda się podstawowa wiedza na temat segregacji, czyli znajomość oznaczeń kolorystycznych pojemników.
NIEBIESKI POJEMNIK – Papier
Wrzucamy do niego: gazety, czasopisma, książki i zeszyty (pozbawione twardych opraw), kartony, tekturę, torby i worki papierowe, opakowania wielomateriałowe (puste kartony po mleku, sokach, itp.).
Nie wrzucamy do niego: opakowań z zawartością (żywnością, cementem, wapnem), lakierowanych katalogów, tapet.
Papier, który może trafić do recyklingu nie może być brudny ani lakierowany. Świecące ulotki czy tłusty karton po pizzy – powinny trafić do odpadów zmieszanych.
Papier, który trafi do niebieskiego pojemnika, musi być przede wszystkim czysty. Wrzucimy tam zatem gazety, zeszyty, książki, kartony.
ŻÓŁTY POJEMNIK – Plastik
Wrzucamy do niego: butelki plastikowe (zgniecione), puste opakowania po kosmetykach, środkach czystości, folie aluminiowe, pojemniki styropianowe po jedzeniu drobny złom metalowy i metale.
Nie wrzucamy do niego: nieumytych opakowań po olejach i smarach, opakowań po środkach owado- i chwastobójczych, tworzyw sztucznych pochodzenia medycznego.
ZIELONY POJEMNIK – Szkło
Wrzucamy do niego: butelki i słoiki, inne opakowania szklane (bez nakrętek, kapsli i korków), szkło bezbarwne i barwione.
Nie wrzucamy do niego: naczyń ceramicznych, kryształowych i porcelanowych, opakowań z zawartością, żarówek i świetlówek, szyb okiennych i samochodowych.
CZARNY POJEKMNIK – Odpady resztkowe/ zmieszane
Artykuły higieniczne
Podpaski, tampony, pieluchy, patyczki do uszu, waciki do twarzy, chusteczki jednorazowe, zabrudzone ręczniki papierowe (te mogą trafić też do bio) – wrzucamy do zmieszanych.
Styropian nie nadaje się do recyklingu. Wszystkie elementy zrobione ze styropianu muszą trafić do odpadów zmieszanych.
Psie odchody, koci żwirek, ściółka gryzoni - wszystkie odpady związane ze zwierzętami wrzucamy do odpadów zmieszanych.
Warto zapamiętać!
• Rozbite naczynia, lustra, tzw. szkło płaskie - trafią do zmieszanych
• Opakowań po żywności czy napojach nie musimy myć, należy jednak dokładnie oczyścić je z resztek jedzenia czy płynu
• Etykiety/naklejki - mogą zostać, nie trzeba ich usuwać
• Ważne, by ze wszystkich produktów usunąć zakrętki/pokrywki
BRĄZOWY POJEMNIK – Bioodpady
Brązowy pojemnik jest stworzony do przechowywania odpadów, które mogą ulegać biodegradacji. Trzeba jednak pamiętać, że do tego pojemnika nie można wrzucać wszystkiego, co może być według nas uznawane za naturalne, ulegające rozkładowi.
Co można wrzucać do brązowego pojemnika na odpady?
• obierki owoców i warzyw;
• resztki ugotowanych warzyw;
• skorupki od jajek;
• resztki produktów mlecznych;
• resztki jedzenia natury roślinnej;
• suche pieczywo;
• fusy po kawie i herbacie razem z filtrem papierowym;
• łupiny orzechów;
• zwiędnięte kwiaty cięte oraz doniczkowe;
• trawę, chwasty, liście i gałęzie;
• resztki po zbiorach rolniczych i owoce spadłe z drzew.
Czego nie wolno wrzucać do brązowego pojemnika na odpady?
• zepsutej żywności;
• resztek jedzenia w płynie, np. zupy;
• surowego mięsa, kości i padliny;
• drewna;
• piasku;
• ziemi (w tym chemicznie skażonej gleby) i kamieni;
• środków ochrony roślin;
• odchodów.
Dlaczego warto segregować bioodpady?
Dzięki działaniom zmierzającym do wydzielenia bioodpadów sprawiamy, że zostaną one odpowiednio przetworzone. Z dobrych jakościowo bioodpadów może zostać stworzony doskonały kompost, a to z kolei będzie skutkować korzyściami dla środowiska w postaci wytworzenia energii cieplnej i elektrycznej czy nawozu, który w naturalny sposób będzie wzbogacał ziemię o niezbędne składniki do uprawy roślin.
ELEKTROODPADY
Elektroodpady, to niepotrzebny lub zużyty sprzęt elektryczny lub elektroniczny.
Elektroodpady w prawie
Wraz ze znacznym postępem technicznym rośnie problem elektrośmieci, którymi coraz częściej stają się już nie tylko zepsute urządzenia, ale także te przestarzałe czy niemodne. Odpowiedzią Unii Europejskiej na stale powiększającą się ilość wyrzucanego przez konsumentów zużytego sprzętu elektronicznego była tzw. dyrektywa WEEE (angielski odpowiednik ZSEE, ang. Waste Electric and Electronic Equipment)
z 2003 r., która została transponowana do polskiego prawa ustawą z 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym.
Przepisy stawiają sobie za cel ograniczenie liczby zużytych urządzeń elektrycznych i elektronicznych (ZSEE), a ponadto ich ponowne użycie i recykling oraz inne formy odzysku. Innym celem jej poprawa funkcjonowania w środowisku naturalnym wszystkich podmiotów zaangażowanych w cykl życia urządzeń elektrycznych i elektronicznych, tzn. producentów, dystrybutorów i konsumentów,
w szczególności podmiotów bezpośrednio zaangażowanych w przetwarzanie zużytych urządzeń elektrycznych i elektronicznych.
Substancje szkodliwe znajdujące się w elektroodpadach
Odpady elektroniczne zawierają liczne substancje szkodliwe oraz trujące, które po wydostaniu się
z uszkodzonego sprzętu: lodówki, pralki, komputera, świetlówki czy innego urządzenia elektronicznego łatwo przenikają do gleby, wód gruntowych i powietrza. Może to powodować zanieczyszczenie środowiska naturalnego, stanowiąc tym samym zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt.
- Rtęć zawarta jest w niektórych świetlówkach. Jest to metal bardzo szkodliwy, który po przeniknięciu do organizmu powoduje uszkodzenie nerek, zaburzenia wzroku, słuchu, mowy, i koordynacji ruchów, deformuje kości i może być przyczyną zmian nowotworowych.
- Ołów wykorzystywany jest w elektronice jako składnik stopów lutowniczych i szkła kineskopowego. Ma właściwości toksyczne i rakotwórcze. Wchłonięty do organizmu, najpierw dostaje się z krwią do wątroby, płuc, serca i nerek, potem metal gromadzi się w skórze i mięśniach. Ostatecznie kumuluje się w tkance kostnej i niszczy szpik.
- Związki bromu stosowane są w komputerach. Po przeniknięciu do środowiska powodują u ludzi i zwierząt schorzenia układu rozrodczego oraz problemy neurologiczne.
- Chrom jest stosowany do powlekania elementów metalowych, aby uchronić je przed korozją. Pierwiastek jest też zawarty w luminoforze lamp kineskopowych. Zatrucie chromem objawia się zaburzeniami układu krążenia oraz układu oddechowego, chorobami skóry oraz alergią.
- Kadm zawarty jest w bateriach urządzeń elektrycznych. Zaburza czynności nerek, funkcje rozrodcze, powoduje chorobę nadciśnieniową, wywołuje zmiany nowotworowe, zaburza metabolizm wapnia powodując deformację szkieletu kostnego.
- Nikiel gdy przedostanie się do organizmu w dużym stężeniu uszkadza błony śluzowe, obniża poziom magnezu oraz cynku w wątrobie, powoduje zmiany w szpiku kostnym oraz może przyczyniać się do zmian nowotworowych.
- PCB (związki chemiczne) pełnią w urządzeniach funkcje chłodzące, smarujące i izolujące. Po przedostaniu się do organizmu zalega w tkance tłuszczowej powodując m.in. uszkodzenia wątroby, anomalie reprodukcyjne, osłabienie odporności, zaburzenia neurologiczne i hormonalne.
- R-12, czyli freon to gaz syntetyczny zawarty w klimatyzatorach i lodówkach, w których pełni funkcję chłodniczą. Jest szczególnie szkodliwy dla warstwy ozonowej. Od 1998 roku nie wolno go stosować w urządzeniach elektrycznych, jednak nadal spotykany jest w urządzeniach starszego typu.
- Azbest używany jest w urządzeniach elektrycznych i elektronicznych m.in. ze względu na swoje właściwości izolacyjne. Jest jednak przyczyną wielu groźnych chorób np. pylicy azbestowej i raka płuc.