Aglomeracja Opolska powstała na mocy porozumienia zawartego we wrześniu 2012 roku. Stanowiła płaszczyznę współpracy 20 samorządów gminnych skupionych na obszarze funkcjonalnym Opola. Do grona gmin współpracujących ze sobą w ramach Aglomeracji dołączyła nieco później gmina Tułowice.
W tej formule Aglomeracja Opolska funkcjonowała przez ponad rok. W tym czasie określono dziedziny oraz formy współpracy i powołano zespoły robocze zajmujące się kluczowymi dla partnerów zagadnieniami. Rozpoczęły się też prace nad strategią rozwoju Aglomeracji Opolskiej i innymi dokumentami programowymi, dotyczącymi kluczowych obszarów działania: gospodarki, transportu, rozwoju sieci teleinformatycznych itp.
Dziś Aglomeracja Opolska to struktura przestrzenna o powierzchni 2370 km2, którą zamieszkuje 337,4 tys. osób. Obejmuje ona obszar 21 gmin, które łączą silne więzi funkcjonalne, gospodarcze i społeczne. Gminy te zdecydowały, iż dla dalszego rozwoju potrzebna jest większa integracja i koordynacja działań: zamiast ze sobą konkurować, zadeklarowały wolę wspólnej realizacji zadań. Dobrym przykładem są tu projekty rozbudowy infrastruktury wodno-ściekowej, sukcesywna budowa aglomeracyjnego systemu transportu zbiorowego, wspólne działania w obszarze edukacji i kultury.
Czemu zatem powstało Stowarzyszenie i czym różnią się te dwa pojęcia: Aglomeracja Opolska i Stowarzyszenie Aglomeracja Opolska?
Wraz ze wzrostem liczby i złożoności zadań, formuła porozumienia okazała się niewystarczająca. Partnerzy podjęli decyzję o zawiązaniu stowarzyszenia, któremu powierzone zostały zadania określone w porozumieniu z 2012 roku, a także nowe funkcje związane z realizacją projektów zintegrowanych, wynikających z przyjętej strategii rozwoju.
W systemie zarządzania funduszami unijnymi pojawia się oto zupełnie nowy element. W bieżącym okresie programowania Stowarzyszenie Aglomeracja Opolska jako tzw. Instytucja Pośrednicząca - obok Wojewódzkiego Urzędu Pracy i Opolskiego Centrum Rozwoju Gospodarki – współuczestniczyć będzie w podziale środków unijnych. Ściślej rzecz ujmując: puli środków przeznaczonych na rozwój terenów Aglomeracji. Oznacza to bezpośredni wpływ na kierunki i sposób rozdysponowania dostępnych środków finansowych, jakiego do tej pory gminy Aglomeracji nie miały. Jest to zgodne z założeniami polityki miejskiej UE, która miastom przyznaje obecnie znacznie więcej prerogatyw w zarządzaniu funduszami europejskimi.
W „Regionalnym programie operacyjnym województwa opolskiego na lata 2014 -2020” wskazano obszary, które realizować będzie Stowarzyszenie Aglomeracja Opolska jako Instytucja Pośrednicząca w systemie zarządzania funduszami europejskimi w naszym województwie. Będzie ono działać na rzecz rozwoju gospodarki niskoemisyjnej oraz zachowania i ochrony środowiska naturalnego. Wspierać będzie również działania, które prowadzą do wzrostu konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw na terenie Aglomeracji Opolskiej, w tym przygotowanie terenów inwestycyjnych. Promować będzie działania służące efektywnemu wykorzystaniu zasobów. I wreszcie, realizować będzie także działania na rzecz zdobywania umiejętności i uczenia się przez całe życie. Wdrażane projekty obejmą wszystkie etapy ścieżki edukacyjnej; od edukacji przedszkolnej przez kolejne szczeble kształcenia ogólnego i zawodowego.
Stowarzyszenie będzie wykonywało zadania związane z wyborem projektów do dofinansowania, a także inne zadania związane z przygotowaniem i wdrażaniem projektów, działaniami informacyjnymi i promocyjnymi oraz ewaluacją programu. Ich katalog określi niebawem porozumienie zawarte pomiędzy Zarządem Województwa Opolskiego a Stowarzyszeniem Aglomeracja Opolska.
Projekty realizowane będą w formule zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT), współfinansowanych w ramach RPO WO oraz programów krajowych. W programie regionalnym przeznaczono na nie wyodrębnioną pulę 71,4 mln euro (ok. 307 mln zł), które wraz ze funduszami stanowiącymi wkład własny beneficjentów projektu przeznaczone zostaną na dalszy rozwój Aglomeracji Opolskiej.